Liệu 'cuộc chơi thần tượng' của tôi có đang phá hủy môi trường? Bóng tối của ngành công nghiệp Kpop

BTS, Blackpink, NewJeans… Kpop đã vượt qua khỏi biên giới Hàn Quốc từ lâu rồi. Kpop đang được yêu thích trên toàn cầu, với những thành tích như đứng đầu bảng xếp hạng Billboard, đạt 1,7 tỷ lượt xem MV. Cùng với sự mở rộng của thị trường Kpop, các công ty quản lý bắt đầu kiếm bộn tiền.

Các công ty quản lý thần tượng có nhiều cách để kiếm tiền. Họ lấy một phần tiền mà thần tượng kiếm được khi thực hiện lịch trình, tổ chức concert và tour diễn quốc tế để thu vé, cũng như tuyển thành viên fanclub và thu phí thành viên. Và trong số đó, không thể không nhắc đến lợi nhuận từ việc bán album.

Ngày nay, hầu như không ai còn nghe nhạc bằng CD nữa. Bởi vì mọi người có thể nghe nhạc trực tuyến trên Youtube hay các trang nhạc trực tuyến khác. Tuy nhiên, các ca sĩ vẫn luôn phát hành album vật lý mỗi khi ra mắt sản phẩm âm nhạc mới. Tất nhiên, việc sản xuất album vật lý sẽ tốn rất nhiều tiền. Vậy làm cách nào để các công ty quản lý khiến cho những người tiêu dùng không nghe nhạc bằng CD phải mua CD? Họ sẽ sử dụng phương pháp nào?

Album vật lý giờ đây không còn đơn thuần là để nghe nhạc nữa. Nó đã trở thành một phần của hàng hóa (goods) thần tượng từ lâu rồi. Album vật lý của thần tượng không chỉ có CD. Nó còn bao gồm photocard, poster, postcard, bookmark,… nói chung là những bức ảnh của thần tượng mà chỉ có trong album đó. Những món đồ chính hãng này chỉ có thể mua được trong thời gian phát hành album, vì vậy, các fan Kpop hầu như đều mua album vật lý.

Thực tế, việc thiết kế cấu tạo album như vậy là một trong những chiến lược tiếp thị của các công ty quản lý. Để khuyến khích người tiêu dùng mua album, họ phải tạo ra một cấu tạo hấp dẫn, thu hút không chỉ những fan cứng mà còn cả những người chỉ quan tâm một chút đến thần tượng. Tuy nhiên, vấn đề nằm ở chỗ những chiến lược tiếp thị này đang vượt quá giới hạn.

Vấn đề thứ nhất: 랜덤굿즈 (Random goods - Hàng hóa ngẫu nhiên)

Photocard trong album thần tượng thường chỉ có một tấm trong mỗi album. Mua một album, bạn sẽ nhận được ngẫu nhiên một trong 3-4 tấm photocard. Vì vậy, rất nhiều người phải mua nhiều album để có được đầy đủ các loại photocard. Với nghệ sĩ solo hoặc nhóm nhạc có ít thành viên thì tình hình tương đối khả quan. Còn với nhóm nhạc có nhiều thành viên thì việc sở hữu photocard của thành viên mà mình yêu thích, tức là ‘bias’, khiến nhiều fan phải mua hàng chục album. Cách đây vài năm, một nhóm nhạc có hơn 10 thành viên đã từng gây tranh cãi vì photocard của họ có hơn 200 loại.

Vấn đề thứ hai: Nhiều phiên bản album khác nhau

Nếu chỉ có hàng hóa ngẫu nhiên, còn cấu tạo album thì giống nhau thì may ra còn đỡ. Nhưng giờ đây, album cũng được phát hành với nhiều phiên bản khác nhau. Từ phiên bản đơn giản chỉ có CD cho đến phiên bản có cấu tạo đồ sộ, vượt quá khổ giấy A4, việc đa dạng hóa phiên bản album khiến cho việc sưu tầm hàng hóa của fan trở nên khó khăn hơn. Số lượng phiên bản đã tăng từ khoảng 2 loại lên 4 loại trở lên, ví tiền của fan vì thế mà ngày càng mỏng.

Vấn đề thứ ba: Sử dụng album làm phương thức tham gia sự kiện ký tặng fan

Vấn đề thứ ba có lẽ là vấn đề nghiêm trọng nhất. Việc mua album được coi như là cơ hội để tham gia sự kiện ký tặng fan, vì vậy, nếu muốn gặp thần tượng của mình, việc mua hàng chục album gần như là điều bắt buộc. Bởi vì mua càng nhiều thì cơ hội trúng thưởng càng cao. Hơn nữa, giờ đây không chỉ có sự kiện ký tặng trực tiếp mà còn có cả sự kiện ký tặng trực tuyến. Trong thời gian dịch Covid, để thay thế cho sự kiện ký tặng trực tiếp, các sự kiện ‘영통팬싸’ (Yeongtong Fansa – Ký tặng video call), tức là được gọi video với nghệ sĩ trong khoảng 1-2 phút, đã được tổ chức. Từ đó, bên cạnh sự kiện ký tặng trực tiếp, sự kiện ký tặng video call và cả showcase, mỗi sự kiện đều cần phải đăng ký tham gia. Nếu muốn gặp ‘bias’ của mình bằng bất cứ cách nào, bạn phải tham gia tất cả các sự kiện này. Mỗi sự kiện đều có trang web đăng ký riêng nên nếu muốn tham gia tất cả các sự kiện, bạn cần phải mua album ở nhiều trang web khác nhau. Mà việc có trúng thưởng hay không còn chưa chắc chắn nữa.

Việc mua nhiều album như vậy được gọi là ‘앨범깡’ (Album Gang – Mua album bừa). Chỉ cần tìm kiếm trên Youtube là bạn sẽ thấy hàng trăm video về Album Gang.

Thực ra, việc các công ty theo đuổi lợi nhuận là điều hiển nhiên, và việc mỗi người tiêu dùng bao nhiêu tiền cũng là quyền tự do của họ. Vậy tại sao những hiện tượng trên lại trở thành vấn đề? Đó là vì nó ảnh hưởng xấu đến môi trường.

Album được làm từ nhựa, giấy phủ bóng, túi nilon,… gây ra vấn đề ô nhiễm môi trường nghiêm trọng. Những album được mua với số lượng lớn để trúng thưởng sự kiện ký tặng hay để sở hữu photocard mong muốn, sau khi đạt được mục đích thì chỉ còn là rác thải. Thực tế, tổ chức ‘Kpop For Planet’, một tổ chức môi trường do fan Kpop thành lập, đã nhận được gần 10.000 album bị bỏ đi từ các fan.

Gần đây, vấn đề môi trường đang được quan tâm rất nhiều, và việc ô nhiễm môi trường do thị trường Kpop gây ra cũng đang trở thành đề tài gây tranh cãi. Một số công ty quản lý đã bắt đầu phát hành album thân thiện với môi trường. Nếu lý do mua album chỉ là để lấy photocard thì họ đã tạo ra ‘album photocard’. Mặt sau của photocard có mã QR để có thể nghe nhạc. Tuy nhiên, một số công ty đã bị chỉ trích là ‘greenwashing’ (tẩy trắng xanh) khi phát hành album thông thường trước rồi mới phát hành album thân thiện với môi trường sau đó.

Trong bối cảnh nhiều doanh nghiệp đang thực hiện quản trị ESG, ngành công nghiệp giải trí Kpop cũng cần phải quan tâm đến môi trường. Để chấm dứt văn hóa ‘Album Gang’ gây ra gánh nặng kinh tế cho người hâm mộ và ảnh hưởng xấu đến môi trường, các công ty quản lý cần phải là người tiên phong.