'Lời nói dối xanh' Greenwashing là gì?

Khủng hoảng khí hậu đã trở thành vấn đề toàn cầu, và tương ứng với đó, sự quan tâm của mọi người đối với môi trường cũng tăng lên. Chỉ dựa vào hành động của mỗi cá nhân là chưa đủ để giải quyết khủng hoảng khí hậu, vì vậy, các quốc gia và doanh nghiệp cần phải chủ động thúc đẩy sự thay đổi trong hành vi của con người mới có thể ngăn chặn biến đổi khí hậu. Thân thiện với môi trường giờ đây đã trở thành một trong những chiến lược tiếp thị của các doanh nghiệp. Bình giữ nhiệt tái sử dụng, chai nước loại bỏ nhãn nhựa, bao bì có thể tái chế… đang ngày càng phổ biến, giúp người tiêu dùng có thêm nhiều lựa chọn hướng đến môi trường khi mua sắm.

Những thay đổi này nhìn bề ngoài có vẻ rất tích cực. Nhưng liệu những sản phẩm mà chúng ta cho là thân thiện với môi trường có thực sự ‘thân thiện’ như vậy không?

Có một thuật ngữ gọi là ‘Greenwashing’ (Tẩy trắng xanh). Đây là từ được phát triển từ ‘Whitewashing’ (Tẩy trắng), vốn được sử dụng để chỉ hành động phân biệt chủng tộc khi chọn diễn viên da trắng cho vai diễn không phải người da trắng. Vậy Greenwashing là gì? Greenwashing là hành động quảng cáo sản phẩm là thân thiện với môi trường trong khi thực chất không phải vậy.

Ví dụ điển hình là cốc giữ nhiệt của Starbucks từng vướng vào tranh cãi về Greenwashing. Việc sử dụng cốc giữ nhiệt thay vì cốc dùng một lần chắc chắn là thân thiện với môi trường. Nhưng nếu sản xuất và tiêu thụ đại trà các loại cốc tái sử dụng, thì hành động đó không còn được xem là thân thiện với môi trường nữa. Starbucks từng tổ chức một sự kiện tặng cốc tái sử dụng khi khách hàng mua đồ uống nhân dịp kỷ niệm 50 năm thành lập vào năm 2021. Thoạt nhìn, việc này có vẻ thân thiện với môi trường vì không sử dụng cốc nhựa dùng một lần. Tuy nhiên, những chiếc cốc được tặng cũng được làm từ chất liệu nhựa, và điều này đã gây ra tranh cãi rằng sự kiện này lại càng khuyến khích người tiêu dùng mua nhựa. Có thể ý định ban đầu là tốt, nhưng khách hàng Starbucks đã xem cốc tái sử dụng như một loại ‘hàng hóa’ (goods), nên việc này không thể tránh khỏi những tranh cãi về việc sử dụng tiếp thị để che đậy vấn đề môi trường, hay nói cách khác là Greenwashing.

Gần đây, EU đã ban hành luật liên quan đến Greenwashing. Luật này cấm các doanh nghiệp quảng cáo sản phẩm là thân thiện với môi trường một cách thiếu căn cứ. Liên minh châu Âu dự đoán rằng luật này sẽ khiến hơn 50% nhãn hiệu thân thiện với môi trường biến mất.

Người tiêu dùng thường chỉ chú ý đến từ ‘thân thiện với môi trường’ được in trên bao bì mà không biết sản phẩm đó được sản xuất và phân phối như thế nào. Nói cách khác, họ dễ dàng bị lừa bởi Greenwashing. Ngoài EU, Anh, Mỹ, Pháp cũng đang siết chặt việc quản lý Greenwashing. Anh đã tiến hành điều tra các quảng cáo tự xưng là thân thiện với môi trường thiếu căn cứ, Mỹ đã phạt Walmart 3 triệu USD vì hành vi Greenwashing. Pháp đã ban hành luật xử phạt các doanh nghiệp bị phát hiện Greenwashing bằng 80% chi phí quảng cáo.

Greenwashing là hành vi lừa dối người tiêu dùng. Một số người tiêu dùng sẵn sàng trả giá cao hơn để mua sản phẩm thân thiện với môi trường, hoặc nếu cùng giá, họ sẽ chọn sản phẩm thân thiện hơn. Việc lợi dụng lòng tốt của những người tiêu dùng này để tăng lợi nhuận là điều cần phải chấm dứt.