Linh miêu đang trên đà tuyệt chủng

Bạn có biết rằng cheetah, loài động vật được biết đến là nhanh nhất thế giới, đang đứng trước nguy cơ tuyệt chủng không?

Chủ yếu sinh sống ở các vùng đồng cỏ của châu Phi và Trung Đông, cheetah hiện chỉ còn khoảng 6.500 cá thể trên toàn thế giới và đang nằm trong danh sách các loài có nguy cơ tuyệt chủng. Được Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế (IUCN) xếp vào nhóm dễ bị tổn thương (VU), cheetah đang phải đối mặt với nguy cơ tuyệt chủng nghiêm trọng trong vài tháng hoặc vài năm tới trong tự nhiên.

Cheetah là loài động vật không ở cố định một chỗ mà di chuyển trên một phạm vi rộng. Chính vì lý do này, chúng thường sống bên ngoài các khu bảo tồn. Khi cheetah di chuyển ra khỏi các khu bảo tồn, khả năng chúng chạm trán với con người sẽ tăng lên. Con người cảm thấy bị đe dọa chỉ riêng bởi sự xuất hiện của loài động vật ăn thịt này. Cheetah cũng thường xuyên tấn công gia súc, khiến nhiều người săn bắt chúng. Sự chồng chéo giữa môi trường sống của cheetah và khu dân cư khiến môi trường sống của loài vật này ngày càng thu hẹp.

Việc săn bắt trái phép những con cheetah con cũng đang đẩy nhanh nguy cơ tuyệt chủng của loài này. Với giá giao dịch lên tới 10.000 USD/con, cheetah con trở thành mục tiêu dễ dàng cho những kẻ săn trộm. Hàng năm, có hơn 300 con cheetah con bị bán ra thị trường chợ đen. Sự biến mất của cheetah con sẽ khiến tốc độ tuyệt chủng của loài này tăng lên đáng kể.

Các chuyên gia cho rằng nguyên nhân dẫn đến tình trạng cheetah có nguy cơ tuyệt chủng là do hiện tượng nghẽn cổ chai di truyền (genetic bottleneck) gây ra bởi sự suy giảm nhanh chóng của môi trường sống. Hiện tượng nghẽn cổ chai di truyền là tình trạng đa dạng di truyền bị mất đi do môi trường sống bị thu hẹp nhanh chóng. Khi đa dạng di truyền giảm sút, các cá thể sẽ trở nên dễ bị tổn thương trước các bệnh tật và nguy cơ tuyệt chủng sẽ tăng cao. Vì lý do này, các vườn thú đã tiến hành trao đổi động vật để tăng cường sự đa dạng di truyền của cheetah. Thực tế, vào năm 2021, một vườn thú ở Nhật Bản đã tặng 2 con cheetah cho một vườn thú ở Hàn Quốc.

Quỹ Bảo tồn Cheetah (Cheetah Conservation Fund, CCF) đang nỗ lực bảo vệ cheetah thông qua các hoạt động như phục hồi môi trường sống, tổ chức các chương trình tình nguyện và triển khai chương trình bảo vệ gia súc. Chương trình bảo vệ gia súc, nhằm ngăn chặn các xung đột giữa người và cheetah do cheetah tấn công gia súc trong khu dân cư, được kỳ vọng sẽ mang lại hiệu quả cao. Ngoài ra, CCF còn vận hành các trung tâm phục hồi chức năng để chăm sóc sức khỏe và điều trị thương tích cho những con cheetah được giải cứu khỏi các hoạt động buôn bán trái phép, đồng thời hợp tác với Bộ Môi trường và Biến đổi khí hậu (MoECC) để ngăn chặn hoạt động buôn bán bất hợp pháp.

Tổ chức phi lợi nhuận bảo vệ động vật WildTrack đang hợp tác với công ty phân tích AI SAS để thực hiện nghiên cứu nhằm theo dõi số lượng cheetah. Họ sử dụng kỹ thuật xác định dấu chân (Footprint Identification Technique, FIT), một kỹ thuật dựa trên việc thu thập dữ liệu từ cộng đồng (crowdsourcing) cho phép bất kỳ ai cũng có thể chụp ảnh dấu chân động vật và chia sẻ lên nền tảng trực tuyến, để theo dõi hoạt động của cheetah mà không gây hại cho chúng.

Hy vọng rằng những nỗ lực bảo vệ cheetah này sẽ tiếp tục được duy trì để loài vật này không còn phải đối mặt với nguy cơ tuyệt chủng nữa.