Deepwater Horizon Sızıntısı Sonucu Sadece 26 Adet Kalan Pirinç Balinası

‘Pirinç Balinası’ (Rice Whale) adını hiç duydunuz mu? Adının verilmesinin üzerinden sadece 3 yıl kadar geçtiği için bu isimle aşina olmayan birçok kişi olabilir. Pirinç balinası, daha önce Bryde balinasının (Bryde's Whale) bir alt türü olarak sınıflandırılmış, ancak 2021 yılında Amerika Birleşik Devletleri Deniz ve Atmosfer İdaresi'nin (National Oceanic and Atmospheric Administration, NOAA) yaptığı bir araştırmaya göre ‘Pirinç Balinası’ olarak yeni bir tür olarak yeniden sınıflandırılmıştır.

Yaklaşık 13 metre uzunluğa ve tam 27 ton ağırlığa ulaşabilen bu Pirinç balinası, ne yazık ki yeni adı verildikten yaklaşık 1 yıl sonra nesli tükenmekte olan türler listesine alınmıştır. Dünya Doğayı Koruma Birliği'ne (IUCN) göre, Pirinç balinası yetişkinlerinin mevcut sayısı 26 olarak tahmin edilmektedir. Uzmanlar, 2010 yılında meydana gelen Deepwater Horizon petrol sızıntısı kazasının Pirinç balinası sayısını bu kadar azaltmış olabileceğini düşünmektedir.

20 Nisan 2010'da, Amerika Birleşik Devletleri'nin Meksika Körfezi'nde Deepwater Horizon adlı bir petrol sondaj tesisi patladı. Motor arızası nedeniyle meydana gelen patlama sonrasında yangını söndürme çalışmaları başlatıldı ancak patlamanın ardından 36 saat içinde tesis deniz tabanına battı ve sondaj borusu yana doğru devrilerek devasa miktarda petrol sızıntısına neden oldu. Nisan ayında meydana gelen kazanın ardından petrol sızıntısına neden olan delik tamamen 19 Eylül'de kapatılabildi, yani yaklaşık 5 ay sürdü. Bu süre zarfında çok miktarda petrol denize karışmış ve bölgede yaşayan deniz canlıları büyük zarar görmüştür.

Pirinç balinası da bu kazadan etkilenen deniz canlılarından biridir. Pirinç balinasının yaşadığı Meksika Körfezi, tam olarak bu kazanın meydana geldiği bölgedir, bu yüzden bu tür özellikle büyük zarar görmüştür. O dönemde Pirinç balinası adı verilmediği için kesin zararın boyutu bilinmiyor ancak uzmanlar Deepwater Horizon kazası nedeniyle Pirinç balinası popülasyonunun yaklaşık %22 oranında azaldığını tahmin ediyor.

Pirinç balinası, Dünya Doğayı Koruma Birliği (IUCN) tarafından Kritik Tehlike Altında (CR) olarak sınıflandırılmıştır. Bu, türün yakın gelecekte yok olma riskiyle karşı karşıya olduğu anlamına gelir. NOAA, Pirinç balinasının neslinin tükenmesini engellemek için çeşitli çalışmalar yürütmektedir.

Pirinç balinası gibi büyük balinaların gemilerle çarpışma riski yüksektir. Balinaların nefes almak için su yüzeyine çıkması gerektiği doğası gereği gemilerle çarpışmaktadırlar. NOAA, büyük gemilerin balinalarla çarpışmasını önlemek için gemi hız sınırlamaları, gemi rotalarının değiştirilmesi gibi önlemler önermektedir. Ayrıca, ultrasonik ses dalgalarıyla iletişim kuran balinaların iletişimini engelleyen deniz gürültüsü sorununa da dikkat çekmektedir. Deniz gürültüsü sorununun artması, balinaların iletişimini sınırlamakla kalmaz, aynı zamanda strese de neden olabilir, bu nedenle sorunun çözülmesi acildir. NOAA, deniz memelilerini etkileyen insan kaynaklı gürültüyü değerlendirmek için kılavuzları güncellemiştir.

Bunun yanı sıra, tehlike altında olan hayvanları kurtarma, sağlık kontrolleri yapma veya nedenlerini araştırma gibi çalışmalar da yürütülmektedir. NOAA, Pirinç balinası da dahil olmak üzere deniz canlılarının tehlikeleri hakkında kamuoyunu bilgilendirme ve eğitim verme görevini de üstlenmiştir.

Artık sadece 26 tanesi kalan Pirinç balinası. Umarım adı uzun yıllar boyunca yaşar.