'Sıfır Şeker Çağı' Yapay Tatlandırıcılar, Yan Etkileri Var mı?

Şeker içermeyen, sıfır şekerli içecekler. İlk çıktığında meraktan içmiştim ama artık hayatımın bir parçası oldu. Sıfır kola ve sıfır gazozun yanı sıra sıfır bira, sıfır dondurma, sıfır bisküvi, sıfır çikolata, sıfır jöleye kadar… Sanırım artık her şey sıfır şekerli olarak üretiliyor. Peki, sıfır şekerli içecekler şekeri olmadan nasıl bu kadar tatlı olabiliyor?

Sıfır şekerli ürünlerin besin değerleri tablolarına baktığımızda, bu bileşenin neredeyse hepsinde bulunduğunu görüyoruz. O da ‘eritritol (Erythritol)’.

Eritritol, meyvelerde ve fermente gıdalarda doğal olarak bulunan bir maddedir ve sıfır şekerli içecekler ve şekerlemelerde tatlandırıcı olarak sıklıkla kullanılır. Neredeyse hiç kalori içermediği için, ürün etiketlerinde genellikle sıfır kalori olarak gösterilir. Çok az miktarda kalori içerdiği için, vücuda alındığında büyük çoğunluğu idrar yoluyla atılır. Ksilitole (Xylitol) benzer şekilde, çürükleri önlemeye yardımcı olduğu da söyleniyor.

Son zamanlarda 20-30’lu yaşlardaki gençlerin diyabet görülme sıklığı artıyor. Günümüz gençleri, geçmişe kıyasla daha küçük yaşlardan itibaren fast food, gazlı içecek ve şekerlemeye maruz kalıyor. Bu beslenme alışkanlıklarını sürdürerek yetişkinliğe ulaşan ve hala atıştırmalık tüketen kişilerin sayısı oldukça fazla. Artan sayıda kafe zinciri, şekerle temas etmeyi kolaylaştırırken, aynı zamanda ‘떡볶이’ gibi yüksek karbonhidrat içeren yiyeceklerin popülerleşmesi, tavuk kızartması gibi kızartılmış yemekler ve ‘탕후루’ gibi sadece görünümüne bakarak diyabet hastası yapacak gibi görünen yiyeceklerin moda olmasıyla gençlerin beslenme alışkanlıkları olumsuz yönde değişti ve bu da genç diyabet hastalarının artışının sebebi olarak gösteriliyor.

Eritritol, bu diyabet hastaları için alternatif bir şeker oldu. Kan şekeri seviyesini etkilemediği için, şeker yerine kullanmayı tercih edenlerin sayısı artıyor. Kalori ve şekersiz eritritolün herhangi bir yan etkisi var mıdır acaba?

Her şeyin aşırısı zararlıdır. Uzmanlar, eritritolün aşırı tüketilmesinin şişkinlik, ishal ve mide bulantısına neden olabileceğini söylüyor. Aşırı tüketim sınırı yaklaşık 50g olarak belirtiliyor. 500ml Sprite Zero’da 1g eritritol bulunduğu düşünülürse, onlarlaca kutu içmedikçe aşırı tüketme olasılığı sıfıra yakındır.

Sıfır şekerli gazlı içeceklerin besin değerlerini incelerken, eritritol dışında başka bir bileşen de dikkat çekiyor. Bunlar sukraloz, aspartam ve asesulfam potasyum.

Sukraloz da eritritole benzer şekilde neredeyse hiç kalori içermez, çürükleri önlemede etkilidir ve diyabet hastalarını etkilemez. Asesulfam potasyum da alternatif bir tatlandırıcı olarak kullanılıyor ancak sukraloza göre daha az tatlıdır. Hem sukraloz hem de asesulfam potasyum, eritritol gibi aşırı tüketilmediği sürece vücuda zararlı değildir.

Aspartam, alternatif tatlandırıcılar arasında en tatlı olanıdır. Aspartam, kanserojen madde tartışmalarıyla karşı karşıya kalmıştı. 2023 yılında Dünya Sağlık Örgütü (WHO), aspartamı 2B sınıfı kanserojen madde olarak sınıflandırmayı planladığını duyurmuştu.

2B grubu kanserojen maddeler, kansere neden olma olasılığı olan maddelerdir. Turşu ve kimchi gibi fermente gıdalar, cep telefonlarının yaydığı radyo dalgaları da 2B grubu kanserojen maddeler olarak sınıflandırılır. Aslında, zaten 2B grubu kanserojen maddelere maruz kalıyoruz. Eskiden 2B grubu kanserojen maddeler arasında yer alan kahve, artık bu sınıfta yer almıyor. Kanserojen madde olarak sınıflandırılmasına rağmen, risk düzeyi o kadar yüksek değil diyebiliriz.

Diyabet hastaları ve diyet yapanlar için bir umut ışığı olan alternatif şekerler. Güvenliği bir ölçüde kanıtlanmış olsa da, aşırı tüketildiğinde yan etkilere yol açabileceğini unutmamak gerekiyor.