Yaz ayları geldiğinde, her zaman gösterime giren bir film var. Tatilde denizin tadını çıkartan insanların köpekbalıklarıyla karşılaşmasıyla gelişen gerilim dolu bir film. “Çeneler (JAWS)” başta olmak üzere, “47 Metre Derinlik (47 Meters Down)”, “Meg (The Meg)” gibi son zamanlarda köpekbalıklarından kurtulmayı konu alan filmler sık sık gösterime giriyor.

Ancak filmler ile gerçeklik farklı. Filmlerde köpekbalıkları insanlara saldırır, gerçekte ise insanların köpekbalıklarına saldırdığını biliyor muydunuz?

Beyaz köpekbalığı, Dünya Doğayı Koruma Birliği’nin (IUCN) Tehdit Altındaki Türler Kırmızı Listesi’nde hassas tür (VU) olarak listelenmiştir. Bu, gelecek birkaç yıl içinde yok olma olasılığının yüksek olduğunu gösteriyor. Dünya çapında beyaz köpekbalığı popülasyonlarının azalma eğiliminde olduğu söyleniyor. Deniz ekosisteminin avcısı olarak bilinen beyaz köpekbalığı, nasıl tehdit altında bir tür haline geldi?

Aslında, beyaz köpekbalığının tehdit altında bir tür haline gelmesinde, filmlerin yarattığı “üstün avcı” imajının büyük rolü var. Beyaz köpekbalığına karşı olumsuz bir imaj oluşmasıyla insanlar beyaz köpekbalıklarını spor balıkçılığı veya ticareti için hedef almaya başladı ve aşırı avcılık gerçekleşti. Beyaz köpekbalığının yüzgeçleri, derisi, çenesi, dişleri gibi parçaları da sıklıkla işlem görüyor. "Çeneler (JAWS)" filminin yönetmeni Steven Spielberg, bir medya kuruluşuna verdiği röportajda "Çeneler (JAWS)" filminin başarısının köpekbalığı popülasyonlarının azalmasına neden olmasından dolayı pişman olduğunu belirtti. Filmde köpekbalığının insanları öldüren bir varlık olarak tasvir edilmesi nedeniyle, insanların köpekbalıklarını ayırım gözetmeksizin avlamalarına karşı bir suçluluk duygusu hissetmediğini söyledi. Gerçekte, insanların beyaz köpekbalığı tarafından öldürülme olasılığı çok düşük.

Bunun dışında, köpekbalığı yüzgecini yemek için köpekbalıklarının sadece yüzgeçlerinin kesilmesi de bir sorun haline geldi. İnsan hırsının hayvanların kurban edildiği bir diğer örnek. Bu trajedinin önlenmesi için ABD'nin New York eyaletinde ve Çin'de bazı bölgelerde köpekbalığı yüzgeci yemek yasaklandı.

2022'de Çinli bir influencer, beyaz köpekbalığını pişirerek yediği bir video yayınladı ve tartışma yarattı. Söz konusu influencer daha sonra yaklaşık 22.7 milyon yuan (yaklaşık 3.2 milyon dolar) para cezasına çarptırıldı.

Köpekbalıklarının yaşadığı yerlerde de değişiklikler görüldü. Küresel ısınma nedeniyle deniz suyu sıcaklıkları yükselerek, beyaz köpekbalıklarının beklenmedik yerlerde ortaya çıkmasına neden oldu. Beyaz köpekbalıkları sıcak sularda yaşıyor, deniz suyu sıcaklıklarının artmasıyla birlikte, daha önce görülmedikleri sularda ortaya çıkıyorlar. Son birkaç yıldır, Güney Kore'deki plajlarda beyaz köpekbalığı sıklıkla görüldü.

Beyaz köpekbalığı dışında, diğer köpekbalığı türleri de tehdit altında. Elek balığı, mercan köpekbalığı, mako köpekbalığı gibi yaklaşık 350'den fazla köpekbalığı türünün tehdit altında olduğu söyleniyor.

Köpekbalığı popülasyonlarının azalmasını önlemek için, 2023 yılında, Yaban Hayatı ve Bitki Türlerinin Uluslararası Ticaretine İlişkin Sözleşme (CITES) 54 köpekbalığı türü için uluslararası ticaretini yasakladı veya sınırladı. Bu sayede, üye ülkeler artık köpekbalığı ticareti için izin almak zorunda. Umarım artık insan hırsı nedeniyle kurban edilen köpekbalıkları olmaz.