Film 'Jaws' (Çenesiz), Köpekbalıklarının Neslinin Tükenme Tehlikesi Altına Girmesine Neden Oldu mu?

Yazlar geldiğinde, her zaman vizyona giren filmler vardır. Tatilini denizde geçiren insanların köpekbalığıyla karşılaşması sonucu ortaya çıkan gerilimi anlatan filmlerdir. Bunlardan en bilineni “Çeneler (JAWS)” olmak üzere, “47 Metre (47 Meters Down)” ve “Meg (The Meg)” gibi son zamanlarda da köpekbalığından kurtulma temalı filmler sıklıkla vizyona giriyor.

Ancak film ile gerçeklik farklıdır. Filmlerde köpekbalıkları insanlara saldırırken, gerçekte insanların köpekbalıklarına saldırdığını biliyor muydunuz?

Büyük beyaz köpekbalığı, Dünya Doğayı Koruma Birliği'nin (IUCN) nesli tükenmekte olan türlerin kırmızı listesinde 'Tehlike Altında' (VU) olarak listelenmiştir. Yani önümüzdeki birkaç yıl içinde neslinin tükenme olasılığı yüksektir. Dünya genelinde büyük beyaz köpekbalığı popülasyonunun azaldığı söyleniyor. Okyanus ekosisteminin en bilinen yırtıcısı olan büyük beyaz köpekbalığı nasıl nesli tükenmekte olan bir hayvan haline geldi?

Aslında, büyük beyaz köpekbalığının nesli tükenmekte olan bir hayvan olmasında filmlerin yarattığı 'en üst düzey avcı' imajının etkisi büyüktür. Büyük beyaz köpekbalığına yönelik olumsuz imaj nedeniyle insanlar, büyük beyaz köpekbalığını spor amaçlı avlama veya ticaret nesnesi olarak görmeye başladı ve aşırı avlanma gerçekleşti. Büyük beyaz köpekbalığının yüzgeci, derisi, çenesi ve dişleri gibi parçalarının ticareti de yaygındır. “Çeneler (JAWS)” filminin yönetmeni Steven Spielberg, bir medya kuruluşuyla yaptığı bir röportajda, “Çeneler (JAWS)” filminin gişe başarısının köpekbalığı popülasyonunun azalmasına yol açması nedeniyle pişmanlık duyduğunu belirtti. Filmde köpekbalığının insanları öldüren bir varlık olarak tasvir edilmesi nedeniyle, insanların köpekbalıklarını aşırı avlamaları konusunda suçluluk hissetmediklerini ifade etti. Aslında, insanların köpekbalığı tarafından öldürülme olasılığı oldukça düşüktür.

Bunun yanı sıra, köpekbalığı çorbası yapmak için sadece köpekbalığı yüzgeçlerinin kesilmesi de bir sorundur. İnsan hırsının hayvanların kurban edilmesine yol açtığına dair tipik bir örnektir. Bu trajediyi önlemek için New York, Çin gibi bazı bölgelerde köpekbalığı çorbası yasaklanmıştır.

2022 yılında, Çinli bir influencer'ın büyük beyaz köpekbalığını pişirerek yediği bir videoyu yayınlamasıyla tartışmalar çıkmıştı. Söz konusu influencer, sonunda yaklaşık 22.7 milyon yuan para cezasına çarptırıldı.

Köpekbalıklarının yaşam alanlarında da değişiklikler meydana geldi. Küresel ısınma nedeniyle deniz suyu sıcaklıkları yükseldikçe, büyük beyaz köpekbalıklarının beklenmedik sularda görülmesi de yaşandı. Büyük beyaz köpekbalıkları ılık sularda yaşar ve deniz suyu sıcaklıklarının artmasıyla birlikte, daha önce görülmedikleri sulara çıkmaya başlamışlardır. Son yıllarda, Kore'deki plajlarda sık sık büyük beyaz köpekbalığı görüldüğü bildiriliyor.

Sadece büyük beyaz köpekbalıkları değil, diğer köpekbalığı türleri de nesli tükenme tehlikesiyle karşı karşıyadır. Köpekbalığı, tilki köpekbalığı, mavi köpekbalığı gibi yaklaşık 350'den fazla köpekbalığı türü nesli tükenmekte olan türler arasındadır.

Köpekbalığı popülasyon azalmasını önlemek için, 2023 yılında Yaban Hayatı Türlerinin Uluslararası Ticaretine İlişkin Sözleşme (CITES), 54 köpekbalığı türünün uluslararası ticaretini yasakladı veya sınırladı. Buna göre, üye ülkeler köpekbalığı ticareti yapmak için izin belgesi almak zorundadır. Artık insan hırsının kurbanı olan köpekbalıklarının olmamasını umuyoruz.