โลมาชนิดนี้ มีดวงตาสีดำรอบดวงตาเหมือนแพนด้า ชื่อว่า "วาคีตา" ดูเหมือนตุ๊กตา แต่ในความเป็นจริง โลมานี้เหลืออยู่บนโลกไม่ถึง 10 ตัวแล้ว

ชื่อ "วาคีตา" มาจากคำในภาษาสเปน ที่แปลว่า "วัวตัวเล็ก" ขนาดลำตัวไม่เกิน 150 ซม. เล็กกว่าผู้หญิงส่วนใหญ่ รูปร่างแปลกตา ทำให้โชคร้ายที่ตั้งแต่ถูกพบโดยมนุษย์ ครั้งแรก ก็เข้าสู่ภาวะวิกฤตใกล้สูญพันธุ์

หากคุณค้นหา "วาคีตา" บนอินเทอร์เน็ต คุณจะพบว่าโลมานี้ลดลงเร็วแค่ไหน ข้อมูล ในปี 2015 บอกว่ามี 100 ตัว แต่ในปี 2017 มีเพียง 30 ตัว และข้อมูลในปี 2023 ยืนยันว่ามีเพียง 8 ตัวเท่านั้น จำนวนประชากรลดลงมากกว่า 10% ในช่วง 8 ปีที่ผ่านมา

สาเหตุที่วาคีตาใกล้สูญพันธุ์อย่างรวดเร็วเช่นนี้ เป็นเพราะมนุษย์ วาคีตาอาศัยอยู่ ในอ่าวแคลิฟอร์เนียของเม็กซิโก มักจะติดกับอวนลากที่กางออกเพื่อจับปลาชนิดอื่น อวนลากเป็นตาข่ายบางมากจนมองไม่เห็น ปัญหาคือปลาชนิดอื่นที่ต้องการจับนั้น ก็อยู่ในภาวะใกล้สูญพันธุ์เช่นกัน การจับ "โทโทอาวา" ซึ่งใกล้สูญพันธุ์ เพื่อขายให้ กับจีน ทำให้ทั้งสองชนิดของสัตว์ใกล้สูญพันธุ์ตกอยู่ในอันตราย

ปัจจุบัน วาคีตาจัดอยู่ในประเภท "วิกฤต" (CR) ตามการจัดอันดับความเสี่ยงต่อ การสูญพันธุ์ของสหภาพนานาชาติเพื่อการอนุรักษ์ธรรมชาติ (IUCN) แต่ไม่มีใครรู้ว่า 8 ตัวที่เหลือรอดอยู่ในปัจจุบันยังมีชีวิตอยู่หรือไม่ ดังนั้นหากวาคีตาสูญพันธุ์ไปใน ปีนี้ ก็ไม่แปลกอะไร

เนื่องจากจำนวนประชากรที่เหลืออยู่มีน้อยมาก การเพิ่มจำนวนประชากรจึงยากยิ่ง ขึ้นไปอีก การเพิ่มจำนวนประชากรต้องมีการผสมพันธุ์ แต่เนื่องจากเหลืออยู่ไม่เกิน 8 ตัว การผสมพันธุ์ต้องเป็นการผสมพันธุ์ในสายเลือด การผสมพันธุ์ในสายเลือดจะทำให้ ความหลากหลายทางพันธุกรรมลดลงและความเสี่ยงต่อการเกิดการกลายพันธุ์สูงมาก แต่โชคดีที่ผลการวิจัยชิ้นหนึ่งพบว่า ในกรณีของวาคีตา อันตรายจากการผสมพันธุ์ ในสายเลือดจะน้อยกว่าสายพันธุ์อื่น

แต่ปัญหายังคงอยู่ นั่นคือการประมงผิดกฎหมาย แม้ว่าวาคีตาจะสามารถผสมพันธุ์ ตามธรรมชาติและเพิ่มจำนวนประชากรได้ แต่หากการประมงผิดกฎหมายยังคงอยู่ ก็จะไม่สามารถหลุดพ้นจากภาวะใกล้สูญพันธุ์ได้ โลมาเป็นสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม ดังนั้นจึงสามารถคลอดลูกได้เพียงตัวเดียวในแต่ละครั้ง การเพิ่มจำนวนประชากร โดยการผสมพันธุ์ตามธรรมชาติจึงต้องใช้เวลา

เพื่อปกป้องวาคีตา สิ่งแรกที่ต้องทำคือการปราบปรามการประมงผิดกฎหมายด้วยอวนลาก รัฐบาลเม็กซิโกได้สั่งห้ามการประมงเชิงพาณิชย์ในบริเวณใกล้กับอ่าวแคลิฟอร์เนีย และให้เงินชดเชยแก่ชาวประมงเพื่อให้พวกเขาสามารถทำการประมงในพื้นที่อื่นได้ อย่างไรก็ตาม แม้จะมีความพยายามอย่างต่อเนื่องตั้งแต่ปี 2005 ก็ไม่ได้ผลต่อการ ป้องกันการสูญพันธุ์ รัฐบาลเม็กซิโกจึงได้กำหนดพื้นที่ที่วาคีตาอาศัยอยู่ให้เป็น "พื้นที่ห้ามเข้า" (ZTA) และเพิ่มการบังคับใช้กฎหมายเพื่อปราบปรามการประมงผิดกฎหมาย

ตอนนี้อาจเป็นโอกาสสุดท้ายที่จะหยุดยั้งการสูญพันธุ์ของวาคีตา มนุษย์เป็นผู้ทำลาย ระบบนิเวศ มนุษย์จึงต้องเป็นผู้ซ่อมแซม