ปลาฉนาก (톱가오리) ที่มีจมูกคล้ายเลื่อย กำลังเผชิญกับวิกฤตการสูญพันธุ์

ปลาตัวนี้ ชื่ออะไรนะ? อย่างแรกที่เห็นชัดเจนก็คือ เลื่อยที่อยู่บนจมูกนั่นแหละ มันแข็งเหมือนเลื่อยจริงๆ หรือเปล่า หรือว่ารูปร่างอาจจะดูแข็ง แต่จริงๆ แล้วอาจจะนิ่มก็ได้ แต่ที่แน่ๆ คือ มันมีรูปร่างเหมือนเลื่อย อีกอย่าง ปลาตัวนี้เป็นปลากระเบนหรือฉลามกันแน่? ดูจากครีบอกที่กว้างๆ แล้วก็เหมือนปลากระเบน แต่ครีบหลังกลับดูเหมือนฉลาม

ปลาตัวนี้มีชื่อว่า ‘ปลากระเบนเลื่อย’ นั่นหมายความว่ามันเป็นปลากระเบน ไม่ใช่ฉลาม และเลื่อยที่อยู่บนจมูกนั่นก็เป็นฟันของปลากระเบนเลื่อยจริงๆ ปลากระเบนเลื่อยใช้เลื่อยนี้โจมตีสัตว์ที่เป็นอันตรายต่อมัน หรือล่าเหยื่อ เลื่อยของปลากระเบนเลื่อยมีความยาวประมาณ 1/3 ของความยาวลำตัว ด้วยรูปลักษณ์ที่ดูน่ากลัว ทำให้หลายคนกังวลว่ามันอาจจะทำร้ายคนได้ แต่จริงๆ แล้วถ้าเราไม่ไปทำร้ายมันก่อน มันก็จะไม่ทำร้ายเรา

ปลากระเบนเลื่อยถูกจัดอยู่ในกลุ่มสัตว์ใกล้สูญพันธุ์โดยสหภาพนานาชาติเพื่อการอนุรักษ์ธรรมชาติและทรัพยากรธรรมชาติ (IUCN) ปลากระเบนเลื่อยอยู่ในสถานะวิกฤต (CR) เนื่องจากรูปลักษณ์ที่แปลกตา ทำให้มันถูกจับโดยมนุษย์อย่างไม่เลือกหน้า จนทำให้ใกล้สูญพันธุ์ โดยส่วนใหญ่แล้ว มันถูกจับเพื่อนำฟันและครีบไปขาย ด้วยเหตุนี้ อนุสัญญาว่าด้วยการค้าระหว่างประเทศซึ่งชนิดสัตว์ป่าและพืชป่าที่ใกล้สูญพันธุ์ (CITES) จึงได้จัดให้ปลากระเบนเลื่อยเป็นสัตว์คุ้มครองในปี 2550 และห้ามการจับและการค้าที่ผิดกฎหมาย อย่างไรก็ตาม ปัญหาการถูกจับโดยบังเอิญในขณะที่วางอวนจับปลาชนิดอื่นเนื่องจากเลื่อยของมันยาวนั้น ยังคงเกิดขึ้นอยู่บ่อยครั้ง

อย่างที่เห็นในแผนที่ ปลากระเบนเลื่อยอาศัยอยู่ในแถบชายฝั่งทะเลของเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ อินเดีย ตะวันออกกลาง แอฟริกา และออสเตรเลีย เพื่อป้องกันการจับปลากระเบนเลื่อยอย่างผิดกฎหมายและปกป้องปลากระเบนเลื่อย ออสเตรเลียได้จัดตั้งเขตอนุรักษ์ขึ้น

การใกล้สูญพันธุ์ของปลากระเบนเลื่อยมีความเกี่ยวข้องกับถิ่นที่อยู่อาศัยด้วย ปลากระเบนเลื่อยที่อาศัยอยู่ตามชายฝั่งนั้น อ่อนไหวต่อน้ำเสียต่างๆ ที่ไหลมาจากแผ่นดิน เช่น น้ำเสียจากโรงงาน น้ำมันที่รั่วไหลจากเรือ มีรายงานว่าพื้นที่อยู่อาศัยของปลากระเบนเลื่อยในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ลดลงประมาณ 30% เมื่อเทียบกับปี 2523

พิพิธภัณฑ์ประวัติศาสตร์ธรรมชาติฟลอริดากำลังสร้างฐานข้อมูลการติดตามปลากระเบนเลื่อยเพื่อช่วยในการอนุรักษ์ หากคุณบังเอิญพบเห็นปลากระเบนเลื่อย คุณสามารถแจ้งข้อมูลต่างๆ เช่น สภาพของปลากระเบนเลื่อย เวลาและสถานที่ที่พบเห็นปลากระเบนเลื่อย ให้กับพิพิธภัณฑ์ ซึ่งจะเป็นประโยชน์ต่อการวิจัยเป็นอย่างมาก

เพื่อหยุดยั้งการสูญพันธุ์ของปลากระเบนเลื่อย สิ่งแรกที่ต้องทำคือ งดจับปลากระเบนเลื่อย หากคุณทำประมงอยู่แล้วบังเอิญจับปลากระเบนเลื่อยได้ ก็ควรปล่อยมันคืนสู่ทะเล นอกจากนี้ เพื่อปกป้องถิ่นที่อยู่อาศัยของปลากระเบนเลื่อยและสิ่งมีชีวิตในทะเลอื่นๆ เราควรดูแลรักษาสิ่งแวดล้อมทางทะเลด้วย แม้ว่าน้ำเสียที่เราปล่อยออกมานั้นอาจดูเหมือนมีปริมาณน้อยเมื่อเทียบกับทะเลกว้างใหญ่ไพศาล แต่ผลกระทบที่มันก่อให้เกิดกับสิ่งมีชีวิตต่างๆ ในน้ำนั้นไม่น้อยเลย ขอให้ทุกคนจดจำสิ่งนี้ไว้ด้วย