ก้าวแรกสู่การปกป้องสัตว์ใกล้สูญพันธุ์ เริ่มจากการสำรวจ RED LIST

มีรายงานว่ามีสิ่งมีชีวิตใกล้สูญพันธุ์อยู่บนโลกประมาณ 44,000 ชนิด เนื่องจากพื้นที่ของมนุษย์บนโลกขยายตัวมากขึ้นเรื่อยๆ และวิกฤตการณ์สภาพภูมิอากาศก็ทวีความรุนแรงขึ้น ส่งผลให้สิ่งมีชีวิตหลายชนิดสูญเสียที่อยู่อาศัยและกำลังเผชิญกับภาวะใกล้สูญพันธุ์ สำหรับผู้ที่สนใจในเรื่องของสิ่งมีชีวิตใกล้สูญพันธุ์ ขอแนะนำเว็บไซต์ที่น่าจะเคยได้ยินกันมาบ้างแล้ว

https://www.iucnredlist.org/

สหภาพนานาชาติเพื่อการอนุรักษ์ธรรมชาติ (IUCN (International Union for Conservation of Nature)) ก่อตั้งขึ้นในปี 2491 โดยได้รับการสนับสนุนจาก UN ได้จัดทำรายชื่อสิ่งมีชีวิตใกล้สูญพันธุ์หรือ Red List เพื่อจัดประเภทสิ่งมีชีวิตที่กำลังเผชิญกับภาวะใกล้สูญพันธุ์ รวมทั้งรวบรวมข้อมูลต่างๆ เช่น จำนวนประชากร และถิ่นที่อยู่อาศัย เพื่อทำการศึกษา

ด้วยการจัดทำ Red List ของ IUCN ทำให้มีการจัดการข้อมูลของสิ่งมีชีวิตใกล้สูญพันธุ์จำนวนมหาศาลอย่างเป็นระบบ นอกจากนี้ Red List ยังมีบทบาทในการจัดเรียงสิ่งมีชีวิตใกล้สูญพันธุ์ตามระดับความเสี่ยง เพื่อให้สามารถกำหนดลำดับความสำคัญในการอนุรักษ์ชนิดพันธุ์ได้

เว็บไซต์ Red List มีธีมเป็นสีแดง เสมือนสื่อให้เห็นถึงความรุนแรงของภาวะใกล้สูญพันธุ์ หน้าแรกจะแสดงสิ่งมีชีวิตใกล้สูญพันธุ์แบบสุ่ม 4 ชนิด สามารถค้นหาชื่อของสิ่งมีชีวิตที่ต้องการทราบว่าเป็นสิ่งมีชีวิตใกล้สูญพันธุ์หรือไม่ผ่านช่องค้นหาตรงกลางด้านบนของเว็บไซต์ได้ เว็บไซต์รองรับภาษา 4 ภาษา ได้แก่ อังกฤษ ญี่ปุ่น ฝรั่งเศส และสเปน และต้องใช้ภาษาที่เว็บไซต์รองรับในการค้นหา เมื่อเข้าไปดูหน้ารายละเอียดของสิ่งมีชีวิตแต่ละชนิด ก็สามารถใช้ Google แปลภาษา เพื่อดูข้อมูลในภาษาอื่นๆ ที่นอกเหนือจาก 4 ภาษาที่กล่าวมาได้

ทางด้านซ้ายสามารถใช้ตัวกรองในการค้นหาได้ มีหมวดหมู่ต่างๆ เช่น ระดับความเสี่ยงต่อการสูญพันธุ์ ถิ่นที่อยู่อาศัย และภัยคุกคาม จึงทำให้สามารถค้นหาข้อมูลที่ต้องการได้อย่างสะดวก

หลังจากค้นหาแล้ว คลิกที่สิ่งมีชีวิตใกล้สูญพันธุ์ที่ต้องการ ก็จะได้รับข้อมูลเกี่ยวกับภาวะใกล้สูญพันธุ์โดยละเอียด รวมถึงระดับความเสี่ยงต่อการสูญพันธุ์ของสิ่งมีชีวิตนั้นๆ โดยจะแสดงบนแผนที่ว่าสิ่งมีชีวิตนั้นอาศัยอยู่ในพื้นที่ใด รวมถึงแสดงแนวโน้มการเปลี่ยนแปลงของจำนวนประชากร และจำนวนประชากรโดยประมาณด้วย ตัวอย่างเช่น ในกรณีที่ผมค้นหาฉลามขาว ผลลัพธ์ที่ได้คือ ฉลามขาวอยู่ในระดับเสี่ยงต่อการสูญพันธุ์ (VU) และอยู่ในระดับ MD ของดัชนีสีเขียว

ระดับความเสี่ยงต่อการสูญพันธุ์ที่แสดงด้วยสีแดงแบ่งออกเป็น 9 ระดับ โดยทั่วไปสิ่งมีชีวิตใกล้สูญพันธุ์จะได้รับการจัดประเภทตั้งแต่ระดับ CR ถึง LC ระดับ CR หมายถึง สิ่งมีชีวิตนั้นเผชิญกับความเสี่ยงสูงสุดต่อการสูญพันธุ์ในป่า ระดับ EN หมายถึง มีโอกาสสูงที่จะสูญพันธุ์ในอนาคตอันใกล้ และระดับ VU หมายถึง มีโอกาสสูงที่จะสูญพันธุ์ภายในไม่กี่เดือนถึงไม่กี่ปี ระดับ NT เป็นสิ่งมีชีวิตที่เปราะบาง แต่ยังไม่ถึงขั้นเสี่ยงต่อการสูญพันธุ์อย่างรุนแรง และระดับ LC เป็นระดับที่ใช้กับสิ่งมีชีวิตที่ต้องเฝ้าระวัง

การจัดระดับนี้ใช้เกณฑ์หลัก 5 ประการ เช่น ประชากรลดลงมากน้อยเพียงใด ถิ่นที่อยู่อาศัยเปลี่ยนแปลงไปอย่างไร เป็นต้น โดยระบุว่าหากสิ่งมีชีวิตชนิดใดชนิดหนึ่งเป็นไปตามเกณฑ์ใดเกณฑ์หนึ่งใน 5 เกณฑ์ ก็สามารถจัดให้เป็นสิ่งมีชีวิตใกล้สูญพันธุ์ได้

ตัวชี้วัดสีเขียวที่พบได้เฉพาะในบางชนิดเป็นตัวชี้วัดที่ IUCN เพิ่มเข้ามาใหม่ ตัวชี้วัดนี้เรียกว่า ‘Green Status Assessment Information’ ใช้แสดงให้เห็นถึงการฟื้นตัวของสิ่งมีชีวิตเมื่อเทียบกับอดีต คาดว่าตัวชี้วัดใหม่นี้จะช่วยเพิ่มประสิทธิภาพในการจัดการสิ่งมีชีวิตใกล้สูญพันธุ์ของ IUCN

IUCN ยังมีไฟล์ PDF ที่รวบรวมข้อมูลรายละเอียดเพิ่มเติมเกี่ยวกับสิ่งมีชีวิตใกล้สูญพันธุ์ รวมถึงข้อมูลที่แสดงบนเว็บไซต์ให้สามารถดาวน์โหลดได้อีกด้วย

สิ่งมีชีวิตใกล้สูญพันธุ์ส่วนใหญ่ประสบกับการลดลงอย่างรวดเร็วของจำนวนประชากรในช่วง 100 ปีที่ผ่านมา และตกอยู่ในภาวะใกล้สูญพันธุ์เนื่องจากการทำลายถิ่นที่อยู่อาศัยและการล่าสัตว์โดยผิดกฎหมายที่กระทำโดยมนุษย์ เพื่อไม่ให้มีสิ่งมีชีวิตใกล้สูญพันธุ์เพิ่มขึ้นอีก เราทุกคนจำเป็นต้องให้ความสนใจอย่างต่อเนื่อง ลองเริ่มต้นจากการดู Red List ดูไหมครับ?