สัตว์ที่มีเสน่ห์ดึงดูด ยิ่งลึกลับยิ่งเสี่ยงต่อการสูญพันธุ์ ⋯ เรื่องราวของม้าน้ำที่ใกล้สูญพันธุ์

ปลาทะเลชนิดนี้ได้ชื่อว่า “ม้าน้ำ” เนื่องจากมีรูปร่างคล้ายม้า และเป็นที่รู้จักกันดีว่าตัวผู้เป็นฝ่ายตั้งท้องและให้กำเนิดลูก แต่ความจริงแล้วตัวผู้ไม่ได้ให้กำเนิดลูกด้วยตัวเอง แต่ตัวเมียจะวางไข่ลงในถุงกกไข่ที่อยู่บริเวณท้องของตัวผู้ และตัวผู้จะเป็นฝ่ายฟักไข่ให้กลายเป็นตัวอ่อน ถึงแม้ว่าตัวผู้จะไม่ได้วางไข่ แต่การที่ไข่ฟักออกจากถุงกกไข่ของตัวผู้ก็ดูเหมือนกับการให้กำเนิดลูก ม้าน้ำเต็มไปด้วยความลึกลับ ทั้งรูปลักษณ์และวิธีการสืบพันธุ์ แต่คุณรู้หรือไม่ว่าม้าน้ำกำลังตกอยู่ในภาวะใกล้สูญพันธุ์?

ทั่วโลกมีม้าน้ำอยู่ทั้งหมด 46 ชนิด โดยประมาณ 30 ชนิดอยู่ในภาวะใกล้สูญพันธุ์ ม้าน้ำขาวเป็นม้าน้ำที่ใกล้สูญพันธุ์ชนิดหนึ่ง ซึ่งสหภาพนานาชาติเพื่อการอนุรักษ์ธรรมชาติและทรัพยากรธรรมชาติ (IUCN) จัดให้อยู่ในสถานะใกล้สูญพันธุ์ (EN) ส่วนม้าน้ำลายจุดอยู่ในสถานะเสี่ยงต่อการสูญพันธุ์ (VU) มีผลการวิจัยชี้ว่าม้าน้ำกำลังสูญพันธุ์ไปมากกว่า 37 ล้านตัวต่อปี เหตุใดม้าน้ำจึงมีจำนวนลดลงจนถึงขั้นใกล้สูญพันธุ์?

ม้าน้ำเป็นสัตว์ที่อาศัยอยู่ในทะเลเขตร้อนและเขตอบอุ่น ม้าน้ำมักจะอาศัยอยู่ใกล้แนวปะการัง แต่เนื่องจากการเปลี่ยนแปลงของสภาพภูมิอากาศและมลพิษทางทะเลทำให้แนวปะการังจำนวนมากตายไป ส่งผลกระทบต่อม้าน้ำด้วยเช่นกัน นอกจากนี้ มลพิษทางทะเลที่ส่งผลต่อสาหร่ายทะเลยังส่งผลเสียต่อม้าน้ำอีกด้วย เนื่องจากสาหร่ายทะเลเป็นอาหารของม้าน้ำ ดังนั้น หากสาหร่ายทะเลถูกทำลายจากมลพิษทางทะเล ม้าน้ำก็จะตกอยู่ในอันตราย

นอกจากนี้ ม้าน้ำยังมีรูปลักษณ์ที่แปลกตา จึงดึงดูดความสนใจของผู้คนและถูกนำมาเลี้ยงเป็นปลาสวยงาม แต่เนื่องจากม้าน้ำเป็นสัตว์ที่ไวต่อความเครียด จึงยากต่อการเลี้ยงดูที่บ้าน ถึงแม้ว่าม้าน้ำที่เกิดในสภาพแวดล้อมของตู้ปลาจะปรับตัวได้เร็วและมีชีวิตอยู่ได้อย่างปลอดภัย แต่หากนำม้าน้ำจากธรรมชาติมาเลี้ยงในตู้ปลา ม้าน้ำจะมีโอกาสตายสูง

ในยาแผนโบราณของจีน ม้าน้ำเป็นที่รู้จักกันดีว่ามีสรรพคุณรักษาโรคต่างๆ ดังนั้น จีนจึงใช้ม้าน้ำเป็นยา ไม่เพียงแต่ประเทศจีนเท่านั้น ประเทศอื่นๆ ในเอเชีย เช่น อินโดนีเซีย และฟิลิปปินส์ ก็ใช้ม้าน้ำเป็นยาเช่นกัน การล่าม้าน้ำอย่างไม่ถูกต้องเพื่อนำมาใช้เป็นยานี้เองที่ทำให้จำนวนม้าน้ำลดลง และท้ายที่สุดก็ส่งผลให้ม้าน้ำตกอยู่ในภาวะใกล้สูญพันธุ์

โชคดีที่ปัจจุบันม้าน้ำได้ถูกขึ้นทะเบียนเป็นสินค้าต้องห้ามในการค้าระหว่างประเทศ จึงคาดว่าการลักลอบล่าม้าน้ำจะลดลงกว่าในอดีต

นอกจากนี้ ยังมีการดำเนินการต่างๆ เพื่อปกป้องม้าน้ำที่กำลังใกล้สูญพันธุ์ เช่น การกำหนดพื้นที่อยู่อาศัยของม้าน้ำให้เป็นเขตอนุรักษ์ หรือการพยายามเพาะพันธุ์ม้าน้ำเทียม แต่ลูกม้าน้ำที่เพิ่งฟักออกจากไข่มีความอ่อนไหวต่อสิ่งแวดล้อมอย่างมาก ส่งผลให้มีอัตราการรอดชีวิตต่ำ ลูกม้าน้ำมักจะถูกกระแสน้ำพัดพาไปหรือถูกสัตว์นักล่ากิน มีเพียง 0.5% ของลูกม้าน้ำที่ฟักออกจากไข่เท่านั้นที่จะรอดจนเติบโตเป็นตัวเต็มวัย เนื่องจากอัตราการรอดชีวิตของม้าน้ำต่ำเช่นนี้ การพยายามเพาะพันธุ์เทียมจึงมีความจำเป็นมากขึ้น

องค์กร Save Our Seahorses ดำเนินการอนุรักษ์ม้าน้ำในหลายรูปแบบ เช่น การระดมทุนเพื่อช่วยเหลือม้าน้ำ การปกป้องพื้นที่อยู่อาศัยของม้าน้ำ หรือการควบคุมการจับม้าน้ำตัวผู้ที่กำลังกกไข่ และยังมีบทบาทในการสร้างความตระหนักรู้เกี่ยวกับสถานะม้าน้ำที่กำลังใกล้สูญพันธุ์ นอกจากนี้ ยังมีการสร้างสารคดี “Seahorse Man” ออกอากาศทาง Netflix ในปี 2015 หากคุณสนใจก็สามารถรับชมได้

ม้าน้ำที่เต็มไปด้วยความลึกลับ ดึงดูดความสนใจของมนุษย์ และกำลังตกอยู่ในภาวะใกล้สูญพันธุ์ ถึงเวลาแล้วที่เราจะร่วมมือกันปกป้องความลึกลับของม้าน้ำ