De zaagvis: een vis met een zaagvormige snuit, bedreigd met uitsterven

Welke vis is dit, en hoe heet hij? Het eerste wat opvalt, is natuurlijk de zaag op zijn neus. Of hij echt net zo hard is als een zaag, of dat hij misschien toch wat soepeler is, is niet duidelijk, maar het lijkt er wel op. En nog iets: is deze vis een rog of een haai? Met zijn brede borstvinnen lijkt hij wel op een rog, maar zijn rugvin lijkt weer op die van een haai.

Deze vis heet een zaagrog. Dat betekent dat het dus geen haai is, maar een rog. De zaag op zijn neus is in feite een rij tanden, een echt zaagblad van de zaagrog. Met deze zaag valt hij dieren aan die hem schade kunnen toebrengen, en jaagt hij op zijn prooi. De zaag van een zaagrog kan wel een derde van zijn lichaamslengte beslaan. Door zijn dreigende uiterlijk maak je je misschien zorgen dat hij mensen aanvalt, maar als je hem met rust laat, zal hij jou ook met rust laten.

De zaagrog staat op de lijst van bedreigde diersoorten van de Internationale Unie voor het behoud van de natuur (IUCN). De zaagrog (CR) staat op de lijst van ernstig bedreigde diersoorten, omdat hij door zijn bijzondere uiterlijk door mensen zonder onderscheid wordt gevangen. Vaak werden ze gevangen om hun tanden en vinnen te verkopen. Daarom heeft de Conventie inzake de internationale handel in bedreigde in het wild levende dier- en plantensoorten (CITES) in 2007 de zaagrog tot beschermde soort verklaard en verbiedt het illegale vangsten en internationale handel. Helaas komen er nog steeds veel zaagroggen om in visnetten die bestemd zijn voor andere vissoorten.

Zoals je op de kaart kunt zien, leeft de zaagrog in de kustwateren van Zuidoost-Azië, India, het Midden-Oosten, Afrika en Australië. Om de overbevissing van de zaagrog te stoppen en de soort te beschermen, heeft Australië beschermde gebieden aangewezen.

De bedreiging van de zaagrog heeft ook te maken met zijn leefomgeving. De zaagrog die in kustwateren leeft, is kwetsbaar voor afvalwater van het land en olie die uit schepen lekt. In Zuidoost-Azië is het leefgebied van de zaagrog sinds 1980 met ongeveer 30% afgenomen.

Het Florida Museum of Natural History heeft een database met gegevens over de zaagrog aangelegd om de soort te beschermen. Als je per ongeluk een zaagrog tegenkomt, dan kun je je waarneming doorgeven aan het museum. De informatie over de toestand van de zaagrog, de tijd en plaats van de waarneming kan helpen bij het onderzoek.

Om te voorkomen dat de zaagrog uitsterft, is het allereerste wat je kunt doen, is hem niet vangen. Als je tijdens het vissen per ongeluk een zaagrog vangt, moet je hem weer terugzetten in het water. En om het leefgebied van de zaagrog en andere zeedieren te beschermen, moeten we zuinig zijn op de zee. Vergeleken met de enorme zee lijkt het afvalwater dat wij lozen misschien wel heel weinig, maar voor de wezens die in dat water leven, is de schade die het veroorzaakt absoluut niet gering. Houd dit altijd in gedachten.